Bu madde kapsamında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununu 5/A maddesi değiştirildi. Maddenin eski hali; 

“Bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir.”

Şeklindeydi. 

Fakat söz konusu değişiklik kapsamında “paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında” ibaresi kaldırılarak yerine “para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında,” ibaresi eklendi. Değişiklik neticesinde maddenin son hali;

“Bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir.”

Şeklini almış oldu.

Bu değişiklik ile birlikte daha önce zorunlu arabuluculuğa tabi olan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerinin yanında itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında da dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak dava şartı haline getirildi.

Bu madde kapsamında 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununa 17. maddeden sonra gelmek üzere 17/B maddesi eklendi. Söz konusu maddenin metni;

“Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklarda arabuluculuk

MADDE 17/B- (1) Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişlidir.

(2) Birinci fıkra kapsamındaki uyuşmazlıklarda, tarafların yazılı olarak kararlaştırması ve arabulucunun bu kararı tutanak altına alması halinde arabulucunun talebiyle, arabuluculuk süreciyle sınırlı olmak ve konulduğu tarihten itibaren üç ayı geçmemek üzere tasarruf yetkisinin kısıtlandığına dair tapu siciline şerh verilir. Bu şerh, tarafların anlaşamaması veya tarafların şerhin kaldırılması konusunda anlaşması halinde arabulucunun talebiyle, üç aylık sürenin sonunda ise kendiliğinden kalkar.

(3) Arabuluculuk süreci sonunda tarafların anlaşması halinde anlaşma belgesi, taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslar gözetilmek suretiyle düzenlenir.

(4) Anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerhin alınması zorunlu olup bu şerh taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınır. Mahkeme yapacağı incelemede anlaşma içeriğini, arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığı ve taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadığı yönünden denetler; bu kapsamda kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilir ve gerektiğinde duruşma açabilir.

(5) Anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerhin verilmesiyle ilgili diğer hususlar hakkında 18 inci madde hükmü uygulanır.”

Şeklindedir.

Eklenen bu maddeyle öngörülen yenilik ise taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıkların arabuluculuğa elverişli hale getirilmesi yönündedir. Bu düzenlemeyle birlikte taraflar dilerse uyuşmazlıklarını mahkeme önüne gitmeden önce arabulucu önünde çözmeye çalışabileceklerdir. Taraflar arabulucuya gitme konusunda anlaştıktan sonra, tarafların kararlaştırması ve arabulucunun bunu tutanak altına alması durumunda arabuluculuk süresiyle sınırlı olmak ve üç ayı geçmemek kaydıyla tasarruf yetkisinin sınırlandırılması için tapuya şerh verilebilecek. Bu şerh tarafların anlaşamaması halinde arabulucunun talebiyle kalkacak. Her halükarda ise üç ayın sonunda kendiliğinden kalkacaktır.

Tarafların arabulucu önünde uzlaşmaya varmaları halinde, anlaşma belgesinin icra edilebilmesi için taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhinin düşülmesi gerekmektedir. Mahkeme yapacağı incelemede anlaşma içeriğinin kanunlara ve usul ve esaslara uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini, anlaşma belgesinin cebri icraya elverişli olup olmadığını denetler; bu kapsamda kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilir ve gerek görürse duruşma açabilir.

Bu madde kapsamında 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A maddesinin yedinci ve onaltıncı fıkralarına eklemeler yapıldı. Söz konusu maddenin metni;

“Dava şartı olarak arabuluculuk

MADDE 18/A- (Ek:6/12/2018-7155/23 md.)
…

(7) Taraflara ait iletişim bilgileri, görevlendirilen arabulucuya büro tarafından verilir. Arabulucu bu iletişim bilgilerini esas alır, ihtiyaç duyduğunda kendiliğinden araştırma da yapabilir. Elindeki bilgiler itibarıyla her türlü iletişim vasıtasını kullanarak görevlendirme konusunda tarafları bilgilendirir ve ilk toplantıya davet eder. (Ek cümle:28/3/2023-7445/36 md.) Avukatı bulunsa bile asıl tarafı da bilgilendirir. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye bağlar.

…

(16) Dava açılmadan önce ihtiyati tedbir kararı verilmesi hâlinde 6100 sayılı Kanunun 397 nci maddesinin birinci fıkrasında, ihtiyati haciz kararı verilmesi hâlinde ise 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 264 üncü maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen dava açma süresi, arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar işlemez. (Ek cümle:28/3/2023-7445/36 md.) Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından sonra, başvuran taraf aleyhine uyuşmazlık konusuyla ilgili olarak icra takibi yapılması durumunda, başvuran tarafın bu takibe karşı son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde 2004 sayılı Kanunun 72 nci maddesi uyarınca menfi tespit davası açması ve talep etmesi halinde 2004 sayılı Kanunun 72 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.

…”

Şeklindedir.

Bununla birlikte öncelikle yedinci fıkradaki yeniliğe bakacak olursak; fıkranın sonuna “Avukatı bulunsa bile asıl tarafı da bilgilendirir. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye bağlar.” İbaresi eklenmek suretiyle dava şartı arabuluculukta daha önceden olduğu gibi sadece vekilin değil artık vekili olsa da olmasa da asilin de bilgilendirilmesi gerektiği ve bu bilgilendirmenin de belgeye bağlanması gerektiği hükme bağlanmıştır.

Aynı şekilde onaltıncı fıkradaki yeniliğe bakacak olursak; arabuluculuk bürosuna başvuran taraf aleyhine uyuşmazlık konusuyla ilgili icra takibi yapılması durumunda, başvuran taraf son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içerisinde borçlu olmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir ve dilerse alacak tutarının yüzde on beşinden az olmamak üzere teminat yatırmak kaydıyla menfi tespit davasına bakan mahkemeden icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep edebilecektir.