a. Kurumlar Vergisi Açısından; 

İrtibat büroları Türkiye’de gelir getirici bir faaliyet yapma amacı dışında (irtibat büroları Türkiye’de ticari faaliyette bulunamazlar) izin almaktadırlar. Dolayısıyla ticari faaliyette bulunulmaması nedeniyle, ticari bir kazanç oluşmayacağından bunun vergilendirilmesi de söz konusu olamayacaktır. Bu konu ile ilgili çeşitli zamanlarda bu yönde verilen Danıştay kararları ve özelgeler  bulunmaktadır. İrtibat büroları, GVK’nın 94. maddesinde sayılan ve hizmet erbabına yaptıkları ücret (G.V.K. nun 23/14. maddesi kapsamındaki ücret) ödemeleri dışındaki ödemeler için, vergi tevkifatı yapacak ve ödeyeceklerdir. Söz konusu GVK’nın  94. madde kapsamı dışında, yukarıdaki şartlara uygun olarak kurulan ve faaliyet gösteren irtibat bürolarının vergi mükellefiyeti bulunmamaktadır. Bu açıklamaya istinaden irtibat bürolarının VUK hükümleri çerçevesinde bilanço usulüne göre zorunlu defterleri tutmaları zorunluluğu da  bulunmamaktadır.

b. Katma Değer Vergisi Açısından;

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinin 1 numaralı bendine göre ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim  ve hizmetler katma değer vergisinin konusunu teşkil etmektedir. Buna göre KDV mükellefiyetinden söz edilebilmesi için ticari, sınai, zirai veya serbest meslek faaliyetinin yapılıyor olması gereklidir. İrtibat büroları hiçbir şekilde ticari faaliyette bulunmamak şartıyla kuruldukları için KDV mükellefiyeti tesis ettirmelerine gerek bulunmamaktadır. Konu ile ilgili olarak çok sayıda özelge bulunmaktadır. 

c. Gelir Vergisi Stopajı Açısından;

Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/14 numaralı bendinde, “Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler gelir vergisinden istisnadır.” açıklamasına istinaden irtibat bürosunda çalıştırılacak personele yapılacak ücret ödemeleri belirli şartlar dahilinden gelir vergisinden, yani GVK md. 94 kapsamında işverenin sorumlu sıfatıyla yapması gereken tevkifattan istisnadır. Bu şartlar şu şekilde sıralanmaktadır;

1- Ücret ödemesi dar mükellef işverenin yurt dışında elde ettiği kazancı üzerinden ödenecektir. Yani personel ücretleri yurt dışındaki ana şirket tarafından karşılanacak ve Türkiye’ye gönderilecektir. Burada transferlerin irtibat bürosu banka hesabına gönderilmesi ispat açısından daha doğru olacaktır. 

2- Ücret ödemeleri Türk Lirası olarak değil, döviz olarak yada dövize endeksli Türk Lirası yapılacaktır.  

3- Tabii ki bu şartların kontrolü içinde gerekli belgelerin (banka dekontları, döviz alım belgeleri, yurt dışı transfer dekontları vb.) temini ve saklanması zorunludur. 

Yukarıda sayılan ücret ödemeleri hariç, irtibat bürolarının, G.V.K.’nun 94’üncü maddesinde bentler halinde sayılan ödemeleri yapmaları halinde tevkifat yapmaları mecburidir. Örneğin, irtibat bürolarında görevli kimselerce yapılacak kira ödemeleri, muhasebeci veya tercüme bürolarına yapılan serbest meslek ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması zorunludur.

d. Damga Vergisi Açısından;

Damga Vergisi Kanununda irtibat bürolarında çalışan personele yapılacak ücret (G.V.K. nun 23/14. maddesi kapsamındaki ücret ödemeleri) ödemelerinde, 8 Temmuz 2006 tarihli 5535 sayılı kanun öncesine kadar, ücret ödemelerini vergiden istisna eden herhangi bir hüküm olmadığından, yapılacak ücret ödemelerinden damga vergisi kesintisi yapılmaktaydı. Ancak bu tarihten sonra 5535 sayılı kanunun 8. maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. Maddesine göre, Gelir Vergisinden istisna olan ücretler damga vergisinden de istisna edilmiştir. İlgili tarih sonrası  irtibat bürolarındaki ücret ödemelerinde  damga vergisi kesintisi yapılmayacaktır.

e. Sosyal Sigortalar Mevzuatı Açısından Değerlendirme; 

İrtibat bürosunda çalışan personel Türk ise ücreti üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmayacak, ancak SSK işçi ve işveren primi kesilerek sigorta müdürlüklerine yatırılacaktır. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun “Sigortalı Sayılmayanlar” başlıklı 3. maddesinin (G) bendinde; “Yabancı bir memlekette kurulu herhangi bir müessese tarafından ve o müessese nam ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı memlekette sigortalı olduğunu bildiren yabancı kimseler” hükmü yer almaktadır. İrtibat bürolarında çalışan yabancı personel merkezi yurt dışında bulunan ve o müessese nam ve hesabına hareket eden kişilerdir. Bu personelin Türkiye’de sigortalı sayılmaması için yabancı personelin mukim olduğu ülke ile sosyal sigortalar anlaşması bulunması, ikinci olarak yabancı memlekette sigortalı olduğuna dair ilgili ülke makamlarından alınan belgenin bulunması ve bu belgenin bağlı bulunduğu SSK müdürlüğünce onaylanması gerekmektedir. Kişi eğer kendi ülkesinde sosyal güvenlik kurumuna tabi olduğunu yukarıda şekilde ispat ederse ise ülkemizde SSK primi ödemeyecek, ülkesinde sosyal güvenlik kurumuna tabi değil ise Türkiye’de SSK primi ödeyecektir. 

• İrtibat bürosu kurulacak olan şirketin Türkiye’de ayrı bir de şirketi varsa ek olarak irtibat ofisi kurulmasına izin verilmiyor.

• Pazar araştırma başvuruları olarak yapılan irtibat ofisleri en fazla 3 yıllık izin alabilirler.

• Bölgesel yönetim merkezi başvurusu olarak irtibat bürosu kurulacak ise yabancı şirketin birden fazla ülkede şirketi olması gerekmektedir. Tek bir ülkede var olan şirket için bölgesel yönetim merkezi başvurusu yapılamıyor.

• İrtibat ofisi adına bir döviz cinsinden banka hesabı açılarak yurtdışından gelen nakit  o hesaba geçmelidir. İrtibat büroları kapanış ve tasfiye dışında yurt dışına para transferi yapamazlar. Yani yurt dışından gelen para geri ülkeden çıkamıyor. Personel ücretleri mutlaka irtibat ofisinin özel olarak açtığı döviz hesabından yapılmalıdır aksi takdirde gelir vergisi istisnası uygulanamaz. Personel ücret ödemeleri gelir vergisinden istisna iken sigorta mevzuatı ile ilgili böyle bir istisna bulunmuyor.
• Noterden defter tasdik ettirilmesine gerek yoktur.
• İrtibat bürolarının sermaye zorunluluğu yoktur.
• Yabancı ülkelerde şirketi olan Türk vatandaşları da şartlar taşınıyor ise Türkiye’de irtibat ofisi kurabilir.
• İrtibat ofisi tarafından yapılan harcamalara ait giderlerin eksiksiz olarak saklanması gerekiyor.
• İrtibat ofisi Türkiye’de bir mal veya hizmet aldığında KDV ödemek zorundadır. Bu ödenen katma değer vergilerinin iadesi de mümkün değildir.

• Bankacılık Kanunun 6.maddesine göre izne tabidir. Bankaların izne tabi işlemleri  ile dolaylı pay  Sahipliğine ilişkin  yönetmeliğin 10.maddesine göre;‘’Türkiye’de temsilcilik açılması

  MADDE 10

  (1) Türkiye’de temsilcilik açılması Kurulun iznine tabidir. Temsilcilikler mevduat veya katılım fonu kabul edemez, kredi kullandıramaz ve Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen diğer faaliyetlerde bulunamaz veya bunlara aracılık edemezler. Temsilciliklerin faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından düzenlenir.

   (2) Temsilciliklerde temsilci unvanlı sadece bir kişi çalışabilir. Temsilcilik başvurusunda bulunan bankaların sağlam bir mali bünyeye sahip olmaları, başvuru tarihi itibariyle merkezlerindeki özkaynaklarının Türkiye’de kurulacak bankaların sahip olmaları gereken asgari ödenmiş sermaye miktarından az olmaması ve faaliyetlerine ilişkin herhangi bir kısıtlama bulunmaması ve asgari üç yıldır faaliyet gösteriyor olmaları şarttır. Temsilcilik açma talebinde bulunan banka birden fazla bankanın birleşmesi ile kurulmuşsa birleşen bankalardan birinin asgari üç yıldır faaliyet göstermesi yeterlidir.

   (3) Yurt dışında kurulu bankaların Türkiye’de temsilcilik açmak üzere Kuruma verecekleri başvuru dilekçelerine;

  1. a) Asgari üç yıldır faaliyet gösterildiğini tevsik eden finansal raporları ile bağımsız denetimden geçmiş faaliyet raporlarının,
  2. b) Bankanın kurulduğu veya faaliyette bulunduğu ülkede mevduat veya katılım fonu kabul etmesinin, kredi kullandırmasının veya Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen diğer bankacılık faaliyetleri de dahil olmak üzere bankacılık işlemleri yapmasının yasaklanmamış olduğuna ve faaliyetlerine ilişkin herhangi bir kısıtlama bulunmadığına ilişkin ilgili Resmî makamdan alınmış belgenin,
  3. c) Türkiye’de temsilcilik açılmasına dair yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,

  ç) Türkiye’de yerleşik bankalar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle gerçekleştirilen işlemlerin tür ve hacmini de kapsayacak şekilde hazırlanmış Türkiye’de temsilcilik açılma nedenlerini gösterir ayrıntılı bir raporun,

  1. d) Banka hakkında, varsa derecelendirme şirketlerince hazırlanan raporun,
  2. e) Bankanın teşkilat ve organizasyon yapısı ile uluslararası mali piyasalardaki faaliyetleri hakkında bilgi ve dokümanların,
  3. f) Görevlendirilmesi düşünülen temsilcinin son on yılda mali bir kurumda görev alıp almadığına ilişkin bilgileri de içeren ayrıntılı özgeçmişlerinin,
  4. g) Bankanın kurulu bulunduğu ülkenin mevzuat hükümlerinin izin vermesi kaydıyla Kurumca istenilen belgelerin temin edileceğine ilişkin olarak bankadan alınan taahhütnamenin

  eklenmesi gerekir.

  (4) Türkiye’de temsilcilik açma izni bulunan yurtdışında kurulu bir bankanın ortaklık yapısının önemli ölçüde değişmesi veya bu bankaya başka bir bankanın devrolması hali ile unvan değişikliklerinde Kuruma bu hususlarla ilgili bilgi verilir.

  (5) Türkiye’de temsilcilik açma izni bulunan yurtdışında kurulu bir bankanın temsilcilik açma izni bulunmayan diğer bir bankaya tüm hak, alacak, borç ve yükümlülükleriyle devrolması halinde, temsilciliğin faaliyetlerine devam edebilmesi için devralan bankanın Kuruldan temsilcilik açma izni alması zorunludur. Devralan banka temsilcilik açma izni almak için üçüncü fıkrada belirtilen belgeler ile birlikte altı ay içinde Kuruma başvurmak zorundadır. Devralan bankaya gerekli izinlerin verilmesine kadar devrolunan bankaya verilen izin geçerlidir. Bu süre içinde gerekli başvurunun yapılmaması halinde devir olan bankaya verilmiş olan temsilcilik açma izni geçersiz olur.

  (6) Kurulca açılmasına izin verilen temsilciliğin adresi, telefon ve faks numaraları açılış tarihini izleyen onbeş iş günü içinde Kuruma bildirilir. Bu yükümlülük söz konusu bilgilerde bir değişiklik olması halinde de geçerlidir.

  (7) Kapatılan temsilciliklere ilişkin olarak Kuruma bilgi verilir. Temsilciliğini kapattığını bildiren bankanın Türkiye’de yeniden temsilcilik açmak istemesi halinde izin almak için Kuruma tekrar başvurması zorunludur.

  (8) Temsilcilik açma izni, Kurulca verilecek izni takip eden altı ay içinde temsilciliğin açıldığının Kuruma bildirilmemesi, iznin gerçeğe aykırı beyanlarla alınmış olması, bağlı bulunulan bankanın, kurulu bulunduğu ülkede herhangi bir nedenle faaliyetlerinin sınırlandırılması, durdurulması veya faaliyet izninin kaldırılması, iflas veya tasfiyesine karar verilmesi veya konkordato ilan etmesi, temsilciliğin yasaklanan faaliyetlerde bulunduğunun tespit edilmesi, Kurum tarafından istenilen bilgi ve belgelerin temsilcilik veya bağlı bulunulan banka tarafından, bildirilen süreler içinde gönderilmemesi hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda Kurul kararıyla iptal edilebilir.’’ denmektedir.

  Türkiye’de açılan temsilciliklerin faaliyetlerine  ilişkin usul ve esaslar hakkında tebliğ çerçevesince işlem ve faaliyet göstermelidirler.

  İlgili tebliğin uygulamamız gereken maddeleri şunlardır:

  ‘’Faaliyetlerin kapsamı

  MADDE 4 – (1) Temsilciliklerde sadece bağlı bulunulan banka adına bankanın ve sunduğu hizmetlerin tanıtımı, Türkiye’de kurulu kredi kuruluşları veya finansal kuruluşlarla olan ilişkilerin güçlendirilmesi, piyasa araştırması yapılması ve toplanan bilgilerin merkeze raporlanması faaliyetleri yürütülür, herhangi bir şekilde gelir veya zorunlu giderler ve bağış dışında gider doğurucu bir faaliyette bulunulamaz.

  Kuruma bildirim

  MADDE 5 – (1) Temsilcilikler 4 üncü madde kapsamında Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerle yaptıkları görüşmeler de dâhil olmak üzere gerçekleştirdikleri faaliyetler hakkında altı aylık dönemler itibarıyla Kurumu bilgilendirirler. Bilgilendirme işlemi ilgili dönemi takip eden bir ay içinde yapılır.

  (2) Bu dönemler içerisinde, bağlı bulunulan banka ya da bir başka banka veya finansal kuruluşta görevli kişilerden temsilciliği ziyaret edenlerin listesi ve ziyaret amaçları hakkında Kuruma bilgi verilir. Bu kişiler tarafından temsilciliğe hitaben veya temsilcilik tarafından bu kişilere hitaben bir rapor düzenlenmiş ise bu raporun içeriği hakkında Kuruma bilgi verilir.

  Personel

  MADDE 6 – (1) Temsilci dâhil temsilciliklerde çalışan personelin Türkiye’de yerleşik olması zorunludur. Temizlik, güvenlik gibi destek hizmeti niteliğindeki hizmetleri yerine getiren personel hariç olmak üzere, temsilciliklerde çalışan personelin kimlik bilgileri, özgeçmişleri ve ikametgâh adresleri istihdam edildikleri tarihten itibaren onbeş iş günü içinde Kuruma bildirilir. Bu kişilerin işten ayrılmaları durumunda da ayrıldıkları tarihten itibaren onbeş iş günü içinde Kuruma bilgi verilir.

  Faaliyet giderlerinin karşılanması

  MADDE 7 – (1) Temsilciliklerin tüm giderleri bağlı bulundukları banka tarafından karşılanır. Temsilci de dahil olmak üzere, istihdam edilen personelin maaş ve benzeri ödemeleri ile diğer temsilcilik giderleri için bağlı bulunulan banka tarafından yapılacak ödemelerin karşılanması amacıyla Türkiye’de kurulu yalnızca bir kredi kuruluşu nezdinde mevduat veya katılım fonu hesabı açtırılır. Temsilcilikler tarafından her ne şekil ve surette olursa olsun belirtilen kapsamda açtırılacak mevduat veya katılım fonu hesabından, bağlı bulunulan bankaya para transferi gerçekleştirilemez.

  Belgelerin saklanması

  MADDE 8 – (1) Temsilcilikler aylık dönemler itibarıyla 7 nci madde uyarınca açılan mevduat veya katılım fonu hesabının ilgili kredi kuruluşu tarafından teyitli bir dökümünü ve yapılan harcamaların ayrıntısına ilişkin bilgileri en az on yıl süreyle saklarlar.

  Yasaklar

  MADDE 9 – (1) Temsilciliklerde, bağlı bulunulan banka veya bir başka banka veya finansal kuruluş adına mevduat veya katılım fonu kabul edilemez, kredi kullandırılamaz veya Kanunun 4 üncü maddesinde sayılan diğer bankacılık faaliyetleri gerçekleştirilemez, bu amaçla evrak ya da cüzdan bulundurulamaz, personel istihdam edilemez.

  (2) Temsilciliklere bağlı oldukları banka ya da bir başka banka veya finansal kuruluş adına kredi tahsisi, borçlanma gibi yetki devri yapılamaz ve temsilci dahil olmak üzere temsilciliklerde çalışan personele bağlı oldukları bankanın ya da bir başka banka veya finansal kuruluşun bilgi işlem sistemlerine, birinci fıkra ile yasaklanan faaliyetler kapsamında değerlendirilebilecek veri girişi veya kayıt tesisi sağlayacak şekilde erişim imkanı sağlanamaz.

  (3) Kuruldan gerekli izinleri almaksızın temsilcilik faaliyetinde bulundukları tespit edilenler hakkında Kanunun 150 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır ve Kurum tarafından bu kişilerin, adına faaliyette bulundukları bankaların merkezinin bulunduğu ülkenin yetkili mercilerine bildirimde bulunulur.’’

Müracaatlar aşağıda belirtilecek belgeler ile Bakanlığa yapılacaktır.

İstenilen belgeler;

-Başvuru formu,

-İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname (EK-7) ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösterir belge,

-Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş Faaliyet Belgesi,

-Yabancı şirket hakkında hazırlanmış Faaliyet Raporu veya bilanço ve gelir tablosu,

-İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi,

-İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığı ile yürütülmesi durumunda vekâletname.

Yukarıda belirtilen evrakların yurtdışından gelecek olanlarında apostil olmalı ve evraklar türkçeye tercüme ettirilerek noter tasdiki yapılmalıdır.

Bu belgelerin ve irtibat bürosunun faaliyet süresi boyunca Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne sunulan belgelerin aslının ibraz edilmesi halinde, belgenin bir örneği Genel Müdürlük tarafından onaylanarak aslı başvuru sahibine iade edilir.

Bununla birlikte, yabancı şirketlerin, para ve sermaye piyasaları, sigortacılık gibi özel mevzuatı bulunan finansal alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla irtibat bürosu açma talepleri, ilgili özel mevzuatı çerçevesinde yetkili kılınan kurum veya kuruluşlarca değerlendirilir.

Bakanlık, gerekli görmesi durumunda, faaliyet göstermek için izin, lisans veya benzeri yetkiler alınması gereken diğer sektörlerde yabancı şirketlerin irtibat bürosu açma taleplerini, söz konusu izin veya lisansı veren kurum ya da kuruluşların görüşlerini alarak sonuçlandırabilir.

Ayrıca BDDK’nın izni için gerekli belgeler;

a) Asgari üç yıldır faaliyet gösterildiğini tevsik eden finansal raporları ile bağımsız denetimden geçmiş faaliyet raporlarının,

b) Bankanın kurulduğu veya faaliyette bulunduğu ülkede mevduat veya katılım fonu kabul etmesinin, kredi kullandırmasının veya diğer bankacılık faaliyetleri de dahil olmak üzere bankacılık işlemleri yapmasının yasaklanmamış olduğuna ve faaliyetlerine ilişkin herhangi bir kısıtlama bulunmadığına ilişkin ilgili Resmî makamdan alınmış belgenin,

c) Türkiye’de temsilcilik açılmasına dair yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,

ç) Türkiye’de yerleşik bankalar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle gerçekleştirilen işlemlerin tür ve hacmini de kapsayacak şekilde hazırlanmış Türkiye’de temsilcilik açılma nedenlerini gösterir ayrıntılı bir raporun,

d) Banka hakkında, varsa derecelendirme şirketlerince hazırlanan raporun,

e) Bankanın teşkilat ve organizasyon yapısı ile uluslararası mali piyasalardaki faaliyetleri hakkında bilgi ve dokümanların,

f) Görevlendirilmesi düşünülen temsilcinin son on yılda mali bir kurumda görev alıp almadığına ilişkin bilgileri de içeren ayrıntılı özgeçmişlerinin,

g) Bankanın kurulu bulunduğu ülkenin mevzuat hükümlerinin izin vermesi kaydıyla Kurumca istenilen belgelerin temin edileceğine ilişkin olarak bankadan alınan taahhütnamenin teslim edilmesi gereklidir.

Temsilci Türkiye’de yerleşik olmalıdır.

Av. M. Talha Arslan

Av. Cansel Aksoy

Kaynakça:

1. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5411.pdf

2. https://www.mevzuat.gov.tr/anasayfa/MevzuatFihristDetayIframe?MevzuatTur=7&MevzuatNo=10746&MevzuatTertip=5#:~:text=(10)%20T%C3%BCrkiye%27de%20kurulu,amac%C4%B1yla%20yukar%C4%B1da%20belirtilen%20i%C5%9Flemleri%20yapamazlar.

3. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12060&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5