Yabancı ülkeler nezdinde adli veya idari makamlarca verilen boşanma, evliliğin iptaline, butlanına veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin verilen kararlar yalnızca bununla sınırlı ise yani herhangi bir icrai nitelikte olan bir kararın olmaması halinde aile kütüklerine doğrudan tescil için başvuru yapılabilecektir. Başvurular, kararın verildiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti’nin Büyükelçililerine, Başkonsolosluklarına veya konsolosluklara yapılabileceği gibi, Türkiye’de taraflardan birinin yerleşim yeri il müdürlüğüne; Türkiye’de yerleşim yeri yoksa İstanbul’da yer alan Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğüne yapılabilir. 

Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tesciline ilişkin başvurular; taraflarca bizzat, kanuni temsilcileri veya vekilleri aracılığıyla yapılır.  Başvuru esnasında tarafların yetkili merci huzurunda birlikte hazır olması zorunlu olmayıp, taraflar başvurularını aynı anda birlikte veya ayrı zamanlarda yapabilir. Ayrı ayrı müracaat edilmesi halinde her iki müracaat arasındaki süre doksan günü geçemez.

Buradan hareketle, tarafların ikisinin de yetkili merci huzurunda hazır olması aranmamaktadır. Ancak ayrı ayrı başvuruda bulunulması halinde iki müracaat arasındaki süre doksan günü geçemez. 

 Tek taraflı irade beyanı ile gerçekleşmiş boşanmalar hariç, evliliği sona ermiş kişilerin tescil talebi öncesinde ölmüş olmaları durumunda, yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin verilen kararların aile kütüğüne tescil talebi hukuki yararı bulunanlar tarafından yapılabilir.

Aşağıda yer alan belgelerin eksiksiz bir şekilde teslim edilmesi başvurunun kabul edilmesi açısından zorunludur. Başvuruda alınan belgelerde eksiklik tespit edilenlere, belgedeki bu eksikliklerin tamamlanması için doksan günlük süre verilir. Bu süre içinde eksik belgelerin tamamlanmaması halinde başvuru reddedilir.

1) Başvuru Formu,

2) Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,

3) Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,

4) Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri, 

5) Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği.

Başvurunun değerlendirilmesi dış temsilcilikler ve il müdürlükleri tarafından yürütülür. Komisyondan tescile yönelik olumlu yönde karar verilmesi halinde, boşanmaya ilişkin durum yedi gün içinde aile kütüklerine tescil edilir. 

Komisyonca, yabancı ülke yetkili adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların tesciline karar verilmesi halinde; boşanma, evliliğin butlanı, iptali veya mevcut olup olmadığı kararlarının tarihi, yabancı adli veya idari makamlarınca alınan kararı kesinleşme tarihi olarak kabul edilir. 

Yabancı ülke yetkili adlî veya idarî makamlarınca verilen kararların tesciline ilişkin başvurunun komisyonca reddedilmesi halinde; Türkiye’ de yetkili aile mahkemelerine kararın tanınması veya tenfizi için dava açılabilir.

Tanıma davaları ile Yurtdışında bir Türk ile veya bir yabancı ile evli olan Türk Vatandaşının o ülkenin yetkili mahkemeler veya idari makamlar nezdinde boşandıktan sonra, boşanma kararını Türk Mahkemeleri ile onaylatılması sağlanmaktadır. Bu onaylatma işleminin gerçekleştirilmesi için Tanıma Davası açılmalıdır. Ancak Yabancı mahkemede verilen karar ile boşanmanın yanında nafakaya, tazminata veya velayete ilişkin hüküm bulunması halinde açılacak olan dava Tenfiz Davası’ dır. 

Tanıma ile yabancı mahkeme kararları kesin delil vasfına kavuşurken tenfiz kararı ile yabancı mahkeme kararları gibi işlem hakkına sahip olmaktadır. Tenfiz kararı ile beraber yabancı mahkeme kararları icra edilme hakkını elde etmektedir. Bu şekilde her türlü icra takibi yapılabilmekte ve gerektiğinde haciz işlemi uygulanabilmektedir. 

Tanıma, Tenfiz Davasının açılmaması halinde yabancı mahkemeleri veya idari makamları nezdinde gerçekleşen boşanma işlemi Türkiye’de bir anlam ifade etmeyecektir. 

Türk Mahkemelerinin tenfiz kararı verebilmesi, bazı şartların varlığını gerekli kılmaktadır. 

1) Bir mahkeme kararının bulunması ve bu kararın kesinleşmiş olması. 

2) İlamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.

3) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.

4) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.

1) Yurtdışında yetkili mahkemeler veya idari mercilerce boşanmaya ilişkin kararın apostil şerhiyle onaylanmış aslı.

2) Boşanma kararını kesinleştiğine dair şerh ya da yazı. 

3) Boşanma kararının yeminli tercüman vasıtasıyla yapılan tercümesi ve bu tercümenin noter vasıtasıyla ya da Konsolosluktan onaylatılması.

4) Pasaport ve nüfus cüzdanı fotokopisi

5) Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin(yurtdışında verilmiş boşanma kararına ilişkin tanıma ve tenfiz davası açmaya yetki) aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği.

Tanıma ve Tenfiz davalarında belgelerin eksiksiz doğru bir şekilde mahkemeye sunulması, süre açısından mahkemelerin daha kısa sürede karar vermelerinde büyük bir öneme sahiptir.

Aile hukuku kapsamına giren yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizine ilişkin davalar aile mahkemelerinde açılacaktır. Bu noktada davalının Türkiye’de yerleşim yeri varsa orada açılır ancak o yoksa bu durumda sakin olduğu yer mahkemesinde, eğer sakin olduğu yer de yoksa bu durumda İstanbul’da yer alan Aile Mahkemelerinde açılabilir.

Tanıma ve tenfiz davasını hukuki yararı olan herkes açabilir. Sadece boşanma kararının tarafları ile sınırlı tutamayız, tanıma ve tenfiz davasını açabilecek kişileri. Mesela; miras nedeniyle boşanmanın tanınmasını, hukuki yararı olan çocuk da veya uygulanacak hukuka göre miras noktasında hak sahibi olacak kişiler de tanıma tenfiz davasını açabilir. 

Son olarak Tanıma ve Tenfiz davalarında talebin kısmen ya da tamamen kabulü halinde yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren, Türk hukukunda kesin hüküm ve kesin delil niteliğine sahip olur. Yani boşanmanın gerçekleştiği tarih olarak, yabancı mahkemedeki kararın kesinleşme tarihi kabul edilecektir.